Het complete, eerlijke verhaal 

Het verhaal van de RES is tot nu vooral een verhaal geweest over de opgave uit het Klimaatakkoord om de CO2-uitstoot te reduceren en de energietransitie die hiervoor nodig is. Het verhaal van de noodzaak dus. Dat verhaal gaat voorbij aan andere aspecten van de energietransitie, zoals de voordelen en kansen, maar ook de zorgen die mensen zich maken over de schade en hinder van bijvoorbeeld windturbines. Daarom is het tijd voor een nieuw verhaal – het complete en eerlijke verhaal. What Design Can Do (WDCD) vroeg vijftien deskundigen wat dat zou kunnen zijn.

WDCD sprak onder meer met psychologen, filosofen, economen en een theoloog over het mogelijke verhaal. Daarnaast is een uitvoeringstafel hierover georganiseerd en zijn beleidsambtenaren en communicatieadviseurs van de gemeenten geconsulteerd. Dit leverde een aantal adviezen op, die worden verwerkt in een nieuw narratief voor de publiekscommunicatie over energieprojecten. De komende weken wordt het narratief uitgewerkt door creatieven van What Design Can Do en getoetst bij bewoners. Wanneer het verhaal rond is, wordt het beschikbaar gesteld aan de partners van de energieregio met een communicatietoolkit en een video.

Hieronder zetten we een aantal adviezen van deskundigen op een rij. De uitspraken zijn geanonimiseerd.

Vreugde en pijn

Een narratief kan omschreven worden als een verslag van een ingrijpende verandering waar je in dit geval als gemeente direct bij betrokken bent. Dit verslag kan worden gebruikt om op de verandering te reflecteren en van te leren. Veel deskundigen benadrukken dat het eerlijk verhaal verteld met worden over lasten en lusten, vreugde en pijn. 

“Het gaat om acceptatie van het feit dat de energietransitie heel veel impact gaat hebben op ons dagelijks leven. Het gaat niet om acceptatie van de oplossing, zoals een windturbine, want dat is wat anders. Het gaat om de acceptatie van dat het pijn gaat doen.”

“Het narratief moet ook gaan over vreugde, dat je met nieuwe ogen leert zien dat de wereld verder opengaat, dat je nieuwe dingen ontdekt. Dus geen verhaal van minder, minder, het is een verhaal van meer, meer, maar niet in de platte economische zin. Je wordt meer mens, er ontstaan meer mogelijkheden.”

Dichtbij

In het nieuwe verhaal moet volgens de deskundigen de consequenties en opbrengsten voor gemeenten en bewoners centraal staan. Breng de energietransitie dichtbij, zo luidt het advies. Maak duidelijk wat de lokale voor- en nadelen zijn. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van twee perspectieven. Het gaat om lokale autonomie, omdat de opwek van duurzame energie steeds vaker decentraal plaats vindt. En het gaat om verlaging van de kosten. Duurzaam opgewekte energie is nu al goedkoper dan fossiele brandstof.

“Wij moeten investeren in onafhankelijkheid. Op ieder niveau. Minima die nu de eindjes aan elkaar knopen, zijn niet gebaat bij een energiecoach die ze leert om minder lang te douchen. Als we het radicaal zouden aanpakken, dan socialiseren we de basisbehoefte van energie. Dan zeggen we bijvoorbeeld: Jouw uitkering is vanaf volgende maand 100 euro lager, maar je betaalt niet meer voor je energie.”

“Mensen willen heel erg weten: Wat betekent het voor mij? Ook financieel. Energiearmoede is echt een serieus vraagstuk.”

Focus op sociale aspecten 

Een aantal deskundigen geeft aan dat de energietransitie veel positieve aspecten kent, zelfs ‘een feestje’ kan worden als we actief de sociale mogelijkheden van de transitie benutten: eerlijk, rechtvaardig en gelijkwaardig.

“Ik denk dat energietransitie aan bredere maatschappelijke problemen gelinkt moet worden, zodat er ruimte is voor koppelkansen.”

“Uit onderzoek blijkt dat heel veel mensen ervan overtuigd zijn dat we iets moeten doen tegen klimaatverandering, maar veel mensen zeggen ook: ‘Ik ga geen zonnepanelen op mijn dak leggen, als de industrie niet meedoet met verduurzaming.’ Dus: mensen hebben een heel goed rechtvaardigheidsgevoel. Daar moeten we allemaal veel beter naar luisteren. Mensen zijn toch niet achterlijk!” 

“Rechtvaardigheid vind ik het allerbelangrijkste. Uit elk onderzoek blijkt dat als je binnen de energietransitie distributieve rechtvaardigheid (eerlijkheid van de uitkomst) en procedurele rechtvaardigheid (manier waarop deze tot stand komt) weet te combineren, je al een heel eind bent.”

Vanuit het collectief

Belangrijke gemene deler van de adviezen is: vertel het verhaal vanuit het collectief. Samen zijn we in staat om grote uitdagingen tot een goed einde te brengen. Hierbij kunnen we verwijzen naar andere grote uitdagingen die wij aangingen, zoals de strijd tegen het water.

“Het gaat meer om ‘empowerment’ dan om participatie. Mensen willen het gevoel hebben dat ze controle hebben over hun leven. Mede-eigenaarschap van innovaties is een goede motivator.”

“Het moet van ons allemaal zijn. Wat trouwens niet per se betekent dat iedereen er evenveel van moet profiteren, als we het in geld uitdrukken. […] Als een agrariër op zijn land een zonnepark kan aanleggen en hij profiteert ervan, dan denk ik: Ja, dan is dat zo. Een ondernemer of een ontwikkelaar profiteert weer op een andere manier.”

De deskundigen die zijn geïnterviewd zijn: Daan Rovers, (ex)denker des vaderlands, filosofe UvA; Erik Versnel, Rabobank; Herman Verhagen, HVC; Nicky Struijker, NP RES; Naut Kusters, Windalarm; Maria Fraaij, Drift (bureau voor transitiekunde); Martien Kuitenbrouwer, Public Mediation (UvA), Ruud Koornstra, TV-maker en oprichter oXXIo; Sofie de Groot, Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland; Jan Jorrit Hasselaar, theoloog en econoom (VU); Reint Jan Renes, Lector psychologie van de duurzame stad (HvA); Niels Götz, consumentenpsycholoog en strategisch communicatie- en participatieadviseur; Jaap Tielbeke, journalist en schrijver van het boek ‘Een beter milieu begint niet bij jezelf’; Anne-Marie Terheggen, gemeente Haarlemmermeer; Arash Azamy, Unify Energy en opsteller van de WereldvanB.

 

Deel deze informatie:
Naar bovenNaar boven
Snel naar NH Noord
Snel naar NH Noord