“Grootste veiligheidsrisico’s zitten niet in opwekking zelf”
“Veiligheid is een randvoorwaarde, anders wordt de energietransitie nooit een succes”, aldus Ron Beij en Machteld Lamers, adviseur veiligheid en coördinator energietransitie bij Brandweer Amsterdam-Amstelland. Beij en Lamers vinden dan ook dat Veiligheidsregio’s meer betrokken moeten worden in het RES-proces. Want aan de uitvoering van de energietransitie zijn uiteenlopende veiligheidsaspecten verbonden.
Ron Beij en Machteld Lamers werken binnen de Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland bij de brandweer. Zij hebben vanuit de veiligheidsregio ruime adviesbevoegdheid op het gebied van omgevingsveiligheid. “We adviseren publieke organisaties, bedrijven en burgers, doen juridische toetsen van bouwbesluiten en adviseren het bestuur van de veiligheidsregio”, aldus Beij.
Veiligheidsrisico’s zijn er ook bij de uitvoering van de energietransitie in concrete projecten, zoals windturbines en zonneweides. Lamers: “Er zijn in de afgelopen tijd twee schuurbranden geweest in Noord-Holland, waarbij zonnepanelen in vlammen opgingen. De panelen waren niet de oorzaak, maar brandden wel mee. Resten van de panelen zijn op landbouwgebieden eromheen terecht gekomen. Bij windturbines is er het risico van ijsafzetting die los kan raken. Dat zijn zaken die meegenomen moeten worden in besluitvorming over energieprojecten.”
Nadruk op integratie van systemen
Beij en Lamers willen daarbij benadrukken dat de grootste veiligheidsrisico’s niet bij de opwekking van wind- en zonne-energie liggen. “In de Regionale Energiestrategie is de focus op wind en zon en op het hoogspanningsnetwerk”, vervolgt Lamers. “Hieraan gekoppeld zijn transport en opslag van elektriciteit en omslag naar andere energiedragers. Aan de systemen hierachter en de bewegingen ertussen zitten grotere risico’s dan aan de opwekking zelf. Daarvoor is weinig aandacht. Veiligheid moet worden meegenomen in de verdere uitwerking en uitvoering van de plannen.”
Bovendien komen nieuwe technieken, zoals opslag en transport van energie in waterstof, snel dichtbij. Beij en Lamers missen dit perspectief in de concept-RES. “In een strategie verwacht je een doorkijkje naar de toekomst”, aldus Beij. “We missen daarbij de integrale benadering van systemen en technieken. Onze functies als adviseur is om de integratie van systemen te benadrukken en te zorgen dat iedereen weet wat de veiligheidsgevolgen zijn.”
Bewust omgaan met restrisico’s
De twee adviseurs willen ervoor zorgen dat binnen de energietransitie de (brand)veiligheid geborgd is. Als er belemmeringen zijn, moeten er oplossingen gevonden worden. “Binnen de Veiligheidsregio’s is veel overleg hierover”, zegt Lamers. “Er zit veel kennis bij ons die we graag inzetten. Zorg dat een vaste werkgroep vanuit de Veiligheidsregio deelneemt in de RES-overleggen. Die werkgroep kan ontwikkelingen in de gaten houden en veiligheidsrisico’s in kaart brengen. Mensen die met initiatief of innovatie komen, kunnen bij hen aankloppen met de vraag: Hoe faciliteren en integreren we dit?”
“Wat daarbij belangrijk is, is dat iedereen beseft dat we restrisico’s niet allemaal kunnen afdekken”, zegt Beij. “Er is een kans dat het fout gaat en het bestuur moet daar bewust mee instemmen. Wij brengen de risico’s in beeld en het bestuur doet de afweging. Het moet duidelijk zijn dat wij de omgevingsveiligheid zoveel mogelijk willen waarborgen. Maar dat kan niet altijd.”
Ontwikkelingen niet beperken
“Het punt is dat we wel de effecten kennen van dit soort incidenten, maar nog niet de kansen dat ze zich voordoen”, vervolgt Beij. “De elektrotechnische en mechanische veiligheid van systemen kunnen wel worden getest en geborgd door de makers, maar hoe zit het met de effecten op de omgeving? Juist voor omgevingsveiligheid bij energieprojecten zijn nog geen richtlijnen of wettelijke eisen.”
Daarmee is niet gezegd dat Beij en Lamers vinden dat er strakke richtlijnen moeten komen. “Regels moeten er komen, maar de regels kunnen niet alles vastleggen”, vindt Lamers. “Bovendien wil je ontwikkelingen niet beperken door ze vast te leggen in eisen. Wat je wel als regel kunt stellen, is dat experts meekijken en dat veiligheid geïntegreerd wordt in het initiatief. Het maatwerk door experts inregelen dus, zodat een nieuw initiatief veilig gerealiseerd kan worden.”
Energietransitie in transitie
“Veiligheid moet een randvoorwaarde zijn van de energietransitie”, vat Beij samen. “De RES gaat nu alleen over waar we wat kunnen neerzetten. Het moet ook gaan over hoe we dat doen. Hoe kunnen we systemen goed en veilig integreren? Welke andere aspecten moeten we erin meenemen? Hoe gaan we die in de toekomst borgen? Daarvoor moeten meer partijen betrokken worden.” “De energietransitie is in transitie”, aldus Lamers. “We moeten niet sturen op wat er nu is, maar op wat er gaat komen.”
Naar boven