Wat is een energielandschap anno 2020?

Het landschap van Zaanstreek-Waterland is van oudsher een energielandschap. “Er is hier altijd turf gestoken en windenergie opgewekt om polders te bemalen, maar dat historisch besef zijn we langzaam kwijtgeraakt”, aldus Thijs Kroese, wethouder Ruimtelijke Ordening in Purmerend. “De vraag is: Wat is een energielandschap anno 2020 en hoe past dat in onze regio? We moeten heel zorgvuldig kijken waar we wat doen.” 

Thijs Kroese is lid van de stuurgroep van de RES Noord-Holland Zuid. Hij zit daar namens het samenwerkingsverband van de acht gemeenten in Zaanstreek-Waterland (ZaWa). Wethouders ruimtelijk ordening, landschap en duurzaamheid werken in deze regio al jaren samen aan opgaven als woningbouw, landschaps- en natuurbeheer en opwek van duurzame energie. “Als je alles als aparte sporen ziet, dan kom je elkaar in negatieve zin tegen”, aldus Kroese. “Daarom willen we aan de voorkant samenwerken. We hebben in de regio veel landschap en natuur om te beschermen. En zelfs werelderfgoed, met de Beemster en de Stelling van Amsterdam. Moeten daar windmolens komen? Of elders in de buitengebieden? Of zijn er manieren om dat landschap te sparen?”

Stad praat mee
De samenwerking tussen de acht gemeenten zet zich door in de stuurgroep van de RES van Noord-Holland Zuid. Kroese vertegenwoordigt daar, samen met wethouder Annette Baerveldt van Zaanstad, Zaanstreek-Waterland. “De energietransitie gaat niet alleen over duurzaamheid. Ook in deze opgave moeten we met elkaar meedenken. Dat doen we in de stuurgroep, hoewel het daar minder over de inhoud van de RES gaat en meer over het proces. Dat is logisch, de gemeenteraden en bewoners zijn degenen die over de inhoud gaan. Gelukkig zijn we nu in de fase dat de bewoners en andere betrokkenen meepraten.”

In de regio zijn twee lokale ateliers geweest, één in Wormerland en één in Purmerend. “In Purmerend heeft zo’n 70 man het atelier bezocht. Dan weet je dat de echte discussie nog moet komen. Tijdens die bijeenkomst was goed te merken dat mensen zich bewust zijn van de landschappelijke waarde van Zaanstreek-Waterland. De discussie ging over de vraag hoe je duurzame energie kunt opwekken en tegelijk het landschap beschermen. Het is niet zo dat mensen liever helemaal niets willen, ze willen juist meedenken over duurzame opwek.”

Zon op daken
De deelnemers aan het atelier zijn vooral in gesprek gegaan over het voorliggende scenario dat inzet op zon op daken. “Purmerend is tot aan de grenzen bebouwd, ruimte voor wind is er nauwelijks. Voor zonnepanelen is wel ruimte. Er is al een zonnepark bij bedrijventerrein Baanstee Noord en we hebben parkeerterreinen die we kunnen overkappen. Verder zijn er veel daken. De andere gemeentes hebben meer buitenruimte, maar dat betekent niet dat daar dan ook plaats is voor windmolens of zonneparken. We zoeken het eerst in dubbel ruimtegebruik, op daken bijvoorbeeld. Vanaf 60 panelen gaat zon meetellen in de RES. Als agrariërs zonnepanelen leggen op de daken van hun schuren, zijn dit vaak meer dan 60 zonnepanelen. Zo kunnen zij een bijdrage leveren aan de RES.”

Redelijk onder druk
Kroese vindt het daarom een voordeel dat Zaanstreek-Waterland eerst inzet op een scenario van zon op daken. ”Zo hebben we meer tijd om te praten over hoe we omgaan met de buitengebieden en over andere, innovatievere technieken dan zon en wind. Over twee jaar moet de RES geactualiseerd worden, we hebben hierna dus de tijd om naar verdere mogelijkheden te kijken. Die tijd is er nu niet. Qua planning staan we redelijk onder druk.”

In de startnotitie is afgesproken dat de gemeenteraden betrokken worden bij de uitkomsten van het RES-proces. “De uitkomsten kunnen ingrijpende gevolgen hebben voor gemeenten. Daarom wordt de concept-RES in april door de colleges vrijgegeven voor wensen en bedenkingen van de raden. Dat pakket gaat samen met de resultaten van de participatie naar de provincie en het Rijk. Wij vinden namelijk dat ook de gemeenteraden positie moeten kunnen innemen, voordat we onze inzet elders voorleggen. Zonder draagvlak in de politiek en onder inwoners kom je er niet. De RES moet van iedereen zijn.”